Müteselsil sorumluluk, aslında bir hukuk terimidir. Fakat birçok kişi bu terimle son zamanlarda finans dünyasında sıklıkla karşı karşıya gelmekte. Finans dünyasıyla yakından ilgilenen kişilerin de bir hukuk terimi ile karşılaştıklarında bu terimin ne anlama geldiğini merak etmeleri oldukça doğal bir durum. Konu ile ilgili bu kadar çok soru varken, biz de sizin için müteselsil sorumluluk nedir sorusunu cevaplayan detaylı bir yazı hazırladık. Haydi öyleyse şimdi başlayalım.
Müteselsil Sorumluluk Nedir?
Müteselsil sorumluluk nedir? Bu, günümüz finans dünyasında hatırı sayılır bir popülerliğe kavuşan bir hukuki terimin finans dünyasına nasıl girdiğini anlamak isteyenlerin sıklıkla cevabını aradığı bir sorudur. Müteselsil sorumluluk nedir sorusunun cevabını hukuk ile yakından ilgili kişiler muhakkak ki bilecektir. Fakat bu sorunun cevabını bilmeyenler için müteselsil sorumluluk, kısaca zincirleme borç sorumluluğu olarak tanımlanabilir. Peki, zincirleme borç sorumluluğu ne demektir? Haydi şimdi bu sorunun cevabını açıklayalım.
Finans dünyasında çoğu zaman bir borç veya zarardan birden fazla kişi yükümlü olabilmektedir. Fakat bu gibi durumlarda kimi zaman bu borçlulardan birisi borcun tamamını ödemekle yükümlü duruma gelebilmektedir. Bu kişi, normal koşullar altında borcun sadece belirli bir kısmından sorumlu iken müteselsil sorumluluk sebebiyle borcun tamamını ödemekle yükümlü hale gelmiştir. Peki, bu durumu ortaya çıkaran sebepler nelerdir? Bu sebeplere müteselsil sorumluluk doğuran sebepler adı verilmektedir. Haydi şimdi de bu sebeplere daha yakından göz atalım.
Müteselsil Sorumluluk Doğuran Sebepler Nelerdir?
Müteselsil sorumluluk nedir sorusunu cevapladığımıza göre şimdi de bir kişiyi müteselsil sorumlu durumuna getiren sebepleri inceleyebiliriz. Müteselsil sorumluluk doğuran sebepler Türkiye Cumhuriyeti Borçlar Kanunu’nun 61. maddesi ile düzenlenmiştir. Bu maddeye göre müteselsil sorumluluk doğuran 2 sebep vardır. Bu hukuki sebepleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Aynı sebepten doğan müteselsil sorumluluk: Birden fazla yükümlü kişinin aynı zarara veya borca neden olmalarıyla meydana gelir. Söz konusu borç veya zararın aynı nedenden dolayı doğması esastır. Bu durum hukuki olarak 4 şekilde meydana gelebilmektedir.
- Kusur sorumluluğuna dayanan tazminat yükümlülüğü
- Ortak kusura dayanan tazminat yükümlülüğü
- Kusursuz sorumluluğa dayanan tazminat yükümlülüğü
- Sözleşme sorumluluğuna dayanan tazminat yükümlülüğü
- Çeşitli sebeplerden doğan müteselsil sorumluluk: Bu durumda aynı kusur farklı yükümlülükler doğurabilmektedir. Bu yükümlülükler zincirleme bir şekilde diğer yükümlüleri de etkileyebilmektedir. Yani bu durumda farklı yükümlüler farklı sebeplerden dolayı zincirleme olarak borç veya zararı karşılamakla yükümlü tutulabilmektedir.
Müşterek Sorumluluk Nedir?
Çok merak edilen müteselsil sorumluluk nedir sorusunu cevapladık. Fakat bu hukuki terime benzer bir başka terim daha finans dünyasında sıklıkla kullanılmakta. Bu terim ise müşterek sorumluluktur. Müşterek sorumluluk, yazımızın konusu olan müteselsil sorumluluk durumunun tam tersi hukuki durumları ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Müşterek sorumlulukta da benzer şekilde birden fazla kişinin sorumlu olduğu bir borç veya zarar bulunmaktadır. Fakat bu durumda, müşterek sorumluluk yasası bu borç veya zararın tek bir kişiden değil de sorumluların tamamına pay edilmek suretiyle tahsil edilmesini ön görmektedir. Bu yasaya göre 10 bin TL’lik bir borçtan sorumlu 10 kişinin yükümlü oldukları meblağ tek bir kişiden tahsil edilemez. Onun yerine bu 10 bin TL tutarındaki borç, borçtan yükümlü 10 kişi arasında eşit bir şekilde pay edilerek tahsil edilmelidir. Buna göre bu borçtan sorumlu olan her kişi biner TL ödemekle yükümlüdür.
Müşterek Borçlu Müteselsil Kefil Nedir?
Herhangi bir Türk vatandaşı, bir sözleşmeden dolayı borçlu duruma düştüğü zaman, borçlu kişinin bu borcunu zamanında ödemesi gerekmektedir. Eğer yükümlü borcunu zamanında ödeyemezse borç hakkında yasal takip süreci başlatılır. Söz konusu borcun tahsili için başlatılan bu yasal takip süreci içerisinde, borcun tamamının tahsil edilemediği durumlarda, tahsil edilemeyen tutardan borçluya kefil olan kişi sorumludur. İşte bu durumda borcun asıl sahibi için uygulanan bu yasal takip süreci, borçluya kefil olan kişi için de başlatılmaktadır.
Bu noktada, borçlu ve kefil ile yapılan sözleşmede “müşterek borçlu müteselsil kefil” ibaresi kullanılmışsa, borcun ödenmesinde hem asıl borçlu hem de kefil eşit derecede sorumludur. Bu gibi durumlarda yasal olarak borcun tahsil edilmesini hızlandırmak amacıyla yasal takip süreci ve yaptırımlar hem asıl borçluya hem de kefile aynı anda uygulanabilmektedir.
Kefil ile Müteselsil Kefil Farkı Nedir?
Hukuki bakımdan bir borca kefil olan kişi, borçlunun borcunu ödememesi durumunda yükümlü konumuna düşmektedir. Fakat müteselsil kefil ise söz konusu borçtan asıl borçlu ile eşit derecede sorumlu tutulmaktadır. Yani müteselsil kefil de asıl borçlu gibi birinci dereceden yaptırımlara maruz kalabilir. Bu durumda söz konusu borcun yasal takip süresi boyunca asıl borçludan veya müteselsil kefilden tahsil edilip edilmemesi arasında hiçbir fark bulunmamaktadır.
Müşterek ve Müteselsil Sorumluluğun Tespiti
Müşterek ve müteselsil sorumluluğun tespiti iki aşamada gerçekleştirilir. İlk aşamada denetim elemanları tarafından gerçekleştirilen işlemler neticesinde müşterek ve müteselsil sorumluluğun tespitidir. Bu durum Vergi Usul Kanunu’nun 135. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu bu maddeye göre vergi inceleme memurları incelemeler gerçekleştirir. Bunun sonucunda ise herhangi bir matrah farkının tespit edilmesi halinde beyannamede imzası bulunan meslek mensuplarının sorumlulukları belirlenir. Ardından vergi inceleme memurları bu durumu raporlayarak meslek mensuplarının matrah farkından sorumlu olup olmadıklarını netleştirir.
İkinci aşamada ise Vergi Daireleri ilgili matrah farkı hakkında gerekli işlemleri başlatır. Bu işlemler vergi inceleme memurlarının raporlarında belirtilen durumlara göre yürütülür. Vergi Daireleri, matrah farkından sorumlu meslek mensupları hakkında takibat başlatarak vergi ve ceza tahakkukunu kesinleştirir. Ardından ise söz konusu vergi ve ceza tahakkukunun tahsiline yönelik gerekli işlemleri başlatır. Takibat süreci, ilgili meslek mensuplarının bağlı bulundukları Vergi Dairesi tarafından yürütülür.
Müteselsil Borçluluk Şartları Nedir?
Müteselsil borçluluk şartlarının oluşabilmesi için söz konusu borcun zincirleme bir şekilde ödenememesi halinin ortaya çıkması gerekmektedir. Bu durumda söz konusu borç tutarı tek bir kişiden tahsil edilebilir. Ancak birden fazla yükümlü hakkında da sadece müteselsil sorumluluk kararı verilebilmektedir. Bu durumda ise alacaklının söz konusu borcu sadece müteselsil sorumlu olarak belirlenen kişiler arasından seçtiği birisine ödetme hakkı doğmaktadır.
Müşterek ve müteselsil sorumluluk aynı anda olabilmektedir. Bu durumda ise işler hukuki bakımdan biraz daha karmaşık hale gelir. Fakat bu tür bir hukuki karar, alacaklının borcunu tahsil edebilmesi için kolaylık sağlamaktadır. Müşterek ve müteselsil sorumluluk kararı verildiği takdirde, alacaklı, söz konusu borcun tamamını tahsil edene dek her borçludan dilediği miktarda tutarı tahsil edebilme hakkına da sahip olmaktadır. Bu durumda söz konusu borç miktarının yarısı tek bir borçludan tahsil edilebilirken diğer yarısı da diğer borçlulardan, alacaklının belirleyeceği tutarlarda tahsil edilebilmektedir.
Portiga Kurucusu