İş Zekası Nedir? Neden Önemlidir?

Eminim ki internette iş zekası hakkında birçok makaleye rastlamışsınızdır. İlk başta biraz göz korkutucu görünse de aslında iş zekası dijital dönüşüme ayak uydurmayı başarabilmiş firmaların karar alma ve alınan kararları uygulamaya koyma süreçlerini hızlandıran birtakım yazılım ve hizmetleri kullanır. Siz de iş zekası nedir ve neden önemlidir merak ediyorsanız yazımızı okumaya devam edin. Derinlere dalıyoruz, keyifli okumalar!

İçindekiler

İş Zekası Nedir?

İş zekası (Business Intelligence) temel olarak firmaların manuel olarak erişebildiklerinden daha fazla veriye dayalı kararlar almalarına yardımcı olur. Bunun için ise iş analitiğini, veri madenciliğini, veri görselleştirmeyi ve veri araçlarını kullanarak bunları en uygulanabilir biçimde birleştirir.

Örneksel bazda ele aldığımızda firmanızın verilerinin kapsamlı bir çerçevede toplanması ile bu verileri değişimlere ayak uydurmak ve değişimleri yönlendirmek, firmanıza zarar veren verimsizlikleri ortadan kaldırmak ve pazar değişikliklerine hızla uyum sağlayarak dijital çağın gerisinde kalmamak için kullandığınızda; firmanızın modern iş zekasına sahip olduğunu bilirsiniz.

İş Zekası Örnekleri

Raporlamalar ve gösterge panoları iş zekasının temel araçlarındandır. Gösterge tabloları temel hali ile edinilen mevcut verileri otomatik olarak bir araya getirir ve şirketin anlık durumu hakkında bir fikir verir. Bu anlamda, gösterge tabloları çizelgeler ve grafikler halinde bulunabilir.

Aslında iş zekasından mucizevi etkiler beklemek gerçekçi değildir. BI kullanıcılara ne yapmaları gerektiğini yahut belirli bir eğitimi almaları durumunda tam olarak ne ile karşılaşacaklarını söylemese de elbette yalnızca rapor oluşturmakla da ilgili de değildir. Bunun yerine BI firmaya fayda sağlayacak sağlam ve mantıklı kararları almak için gerekli verileri arar, birleştirir ve sorgular. Bu sebeple, firmaların dijital dönüşüme ayak uydurabilmesi ve rekabetçi piyasada ayakta kalabilmesi adına eğilimleri anlamak ve faydacı içgörüler elde etmek için iş zekasının sağladığı verileri kullanmaları gerekmektedir.

Genel olarak baktığımızda BI, performansı optimize etmek için iş operasyonlarından ve faaliyetlerden veri toplama, depolama ve analiz etme süreçlerini ve yöntemlerini kapsayan bir şemsiye terimdir.

Tüm bunlar, çalışanların daha iyi ve eyleme geçirilebilir kararlar almasına yardımcı olmak için bir araya getirilir. Geçtiğimiz yıllar içinde BI, firmaların performanslarını iyileştirmeye yardımcı olmak adına daha fazla süreç ve aktivite içerecek şekilde gelişti. Bu örneklerden bazılarını aşağıda görebilirsiniz:

Veri madenciliği: Büyük veri kümelerindeki eğilimleri ortaya çıkarmak için veritabanlarını, istatistikleri ve makine öğrenimini kullanma,
Raporlama
Performans ölçümleri ve kıyaslama
Tanımlayıcı analitik: Ön veri analizlerini kullanma,
Sorgulama: Verilere özel sorular sorma,
İstatistiksel analiz: Tanımlayıcı analitikten sonuçları alma ve bu eğilimin nasıl ve neden olduğu gibi istatistikleri kullanarak verileri derinlemesine araştırma,
Veri görselleştirme: Verileri daha kolay incelemek için analizleri çizelgeler ve grafikler gibi görsellere dönüştürmek,
Veri hazırlama: Birden fazla veri kaynağının derlenmesi ve veri analizi için hazırlanması.

İş Zekası mı İş Analitiği mi?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, BI bizlere bir işin veya organizasyonun mevcut durumu hakkında fikir verir. Örneğin, şöyle soruların cevaplarına ulaşabiliriz: “Bugün satış potansiyelimiz nedir?”, “Bu ay kaç üye kaybettik ve kaç üye kazandık?”

Yani BI, bizi bu duruma getiren anlık ve geçmiş verileri bize açıklar. Diğer yandan ise iş analitiği veri analizi teknikleri için bir şemsiye terim olan, tahmine dayalı bir süreçtir. Yani size gelecekte ne olacağını söyleyebilir. Aynı zamanda kuralcıdır, daha iyi sonuçlara ulaşmak için size ne yapmanız gerektiğini söyleyebilir.

BI kullanılarak amaçlanan şey işletmelerin anlık durumlarının işletme yöneticilerine sunulmasıdır. İş zekası, anlık ve geçmiş verileri bizlere açıklarken iş analitiğinin kullanıldığı durum ise veriye dayalı tahminlerin ve tavsiyelerin veri analistleri tarafından oluşturulup analiz edilmesidir.

İş Zekası Stratejisi

Bilişim teknolojilerinin daha sık kullanılığı dönemlerde, BT uzmanları BI uygulamalarının ilk kullanıcılarıydı diyebiliriz. İlerleyen dönemlerde BI araçları daha sezgisel ve kullanıcı dostu olacak şekilde gelişti ve çeşitli kurumsal alanlarda kullanıcılara fayda sağladı.

Burada iş zekasını ikiye ayrılmış şekilde görüyoruz. İlki, geleneksel ya da klasik BI olarak bilinmektedir. Geleneksel BI, bilişim teknolojileri uzmanlarının kurum içi işlem verilerini rapor oluşturmak için kullandığı şeklidir. Modern BI dediğimiz ikinci kısım ise uzmanların verileri daha hızlı analiz etmek için çevik ve sezgisel sistemlerle etkileşime girdiği şekildir.

Geleneksel ve modern iş zekasının kullanım amaçları farklılık göstermektedir. Örneğin, firmalar, doğruluğun elzem olduğu ve soruların ve veri setlerinin standart ve tahmin edilebilir ölçekte olduğu düzenleyici ve finansal raporların işlenmesinde geleneksel BI tercih etmektedir. Diğer yandan organizasyonlar pazarlama etkinlikleri gibi atik olmanın %100 doğru veriye sahip olmaktan daha önemli olduğu sürekli değişiklik gösteren dinamikler hakkında iç görüye sahip olmak için modern BI kullanma eğilimindedirler.

En Çok Kullanılan İş Zekası Yazılımları Nelerdir?

Yukarıda da anlattığımız gibi BI farklı dinamiklere sahiptir. Dolayısıyla kullanımında da çeşitli araçlar yer alır:

Panolar
Görselleştirme
Raporlama
Veri madenciliği
ETL (extract-transfer-load – bir veri deposundan diğerine aktarılan araçlar)
OLAP (online analytical processing – çevrimiçi analitik işleme)

Gösterge tabloları ve görselleştirmeler, açık ara en çok kullanılan BI yazılımlarındandır. Bunun nedeni, tabloların ve görselleştirmelerin daha açık ve anlaşılır olmasıdır.

En çok kullanılan BI yazılımları ise şöyledir:

Tableau: Verileri görselleştirme olanağı sağlayan Tableau, Microsoft Azure SQL Data Warehouse ve Excel gibi çeşitli araçlarla entegre edilebilir,
Splunk: kurumsal düzeyde iş zekası ve veri analitiği sağlayabilen bir yönlendirmeli analitik platformu,
Alteryx: Zengin içgörüler sağlamak için kaynaklardan analitiği harmanlayan yazılım,
Qlik: Veri görselleştirme ve analitik sağlayarak ölçeklenebilir bir BI platformu sağlar,
Domo: Finansal hizmetler, sağlık hizmetleri, üretim ve eğitim gibi çeşitli sektörlere ve CEO’lar, satışlar, BI uzmanları ve BT çalışanları gibi rollere uyarlanmış iş zekası araçları sunan bulut tabanlı bir platformdur,
Dundas BI: Gösterge tabloları ve puan kartları oluşturabilen ve geçici raporlama yapabilen bir yazılımdır,
Google Data Studio

İş Zekası Analistleri Ne İş Yapar?

Dijital dönüşüm gerçekleştirmeyi başarmış ve BI konusunda ciddi hedefleri olan herhangi bir şirketin kadrosunda iş zekası analistleri olması gerekir. İş zekası analistleri genel olarak, şirketlerin ihtiyaç duyduğu verileri elde etmek için BI araçlarının tüm özelliklerini kullanmayı amaçlarlar. En önemli görevlerinden biri ise gelir kaybı alanlarını keşfetmek ve şirketin parasını gereksiz harcamalardan kurtarmak; karı artırmak için nerelerde iyileştirmeler yapılabileceğini tespit etmektir.

Şirketiniz günlük bazda BI araçlarına güvense de elde ettiğiniz sonuçların kuruluşunuz için tutarlı ve anlamlı olduğundan emin olmak için iş zekası analistlerinin oluşturacağı raporlar önem arz eder. Eksik, tutarsız ya da hatalı veri girişlerinden kaçınmak için, iş zekası analistlerinin sisteme giren verilerin doğru ve tutarlı olduğundan emin olmaları gerekir.

İş Zekasının Geleceği

BI, doğal olarak iş gereksinimlerine ve teknolojiye göre sürekli olarak gelişim ve değişim göstermektedir. Bu nedenle şirketlerin her yıl kullanıcıları yeniliklerden haberdar etmek için mevcut eğilimler hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir. Yapay zeka ve makine öğreniminin büyümeye devam edeceğini ve işletmelerin yapay zekadan elde edilen bilgileri daha geniş bir BI stratejisine entegre edebileceğini anlamanız gerekmektedir.

Şirketler daha fazla veri odaklı olmaya çalıştıkça, veri paylaşma ve işbirliği yapma çabaları artacaktır. Veri görselleştirme, ekipler ve departmanlar arasında birlikte çalışmak için daha da önemli olacaktır ve kullanım alanları artmaya devam edecektir. BI, neredeyse gerçek zamanlı satış takibi için yetenekler sunar, kullanıcıların müşteri davranışına ilişkin öngörüleri keşfetmesine ve elde edilecek karları tahmin etmesine olanak tanır. Perakende ve sigorta gibi sektörler iş zekasını benimsemeye başladı ve bu sektörlere her yıl daha fazlası katılıyor. BI platformları, yeni teknolojiye ve kullanıcılarının yenilikçiliğine uyum sağlar. Genel olarak, dijital dönüşümün gerisinde kalmamak için yeniliklere ve bu yeniliklerin getirdiği teknolojileri uyum sağlamak her geçen gün daha da önemli olmaktadır.

enesbahadir

Portiga Kurucusu

Blog